Kees Bakker, De barnsteenroute (2005). Bron: www.keesbakker.com

Hongarije en de barnsteenroute

Door Kees Bakker

Wie zich bezighoudt met de geschiedenis van Hongarije of meer in het algemeen met de samenlevingen die zich in het Karpatenbekken hebben ontwikkeld, merkt al gauw dat er telkens sterke banden waren, die dit gebied met nabije of verder af gelegen streken verbonden. Zo was het Karpatenbekken erg lang een onderdeel van, of misschien eerder een overloopgebied van de Zuidrussische steppe. Van groot belang waren ook de steden aan de Zwarte Zee, waarvan de invloed via de steppevolkeren, maar ook wel via handelsroutes als die over Kiew in het Karpatenbekken doordrong. Vanuit het zuiden, via een stad als Venetië, was de invloed van Byzantium voelbaar en dan waren er aan de andere kant het Karolingische en het Duitse Rijk die diepe sporen nalieten.

In de hierna volgende artikelen komt een communicatiekanaal aan de orde, dat vele eeuwen lang de kusten van de Adriatische en die van de Oostzee met elkaar verbond en dat het huidige grensgebied van Oostenrijk en Hongarije doorkruiste. De barnsteenroute, zoals deze verkeersweg is gaan heten, werkte niet alleen dynamische ontwikkelingen in dat gebied in de hand, maar was tevens een van de wegen waarlangs het Karpatenbekken kennis maakte met revolutionaire vernieuwingen die karakteristiek zijn voor de neolitische tijd, de bronstijd en de ijzertijd. Maar het Karpatenbekken ontving niet alleen impulsen, het wist ook de motor te worden van ontwikkelingen die zich via het netwerk waarvan de barnsteenroute de ruggegraat vormde, verbreidden. Zo was het Karpatenbekken de bakermat van de eerste grote neolitische cultuur, die van de lineaire bandkeramiek, die in dit gebied zijn vorm vond en zich van hieruit over grote delen van Europa verbreidde. In de bronstijd, de periode waarin de barnsteenroute een doorgaande verbindingsweg werd, droeg het Karpatenbekken belangrijk bij aan het totstandkomen van een culturele ruimte, waarin grote delen van Europa ingeschakeld raakten. Van bijzonder belang waren in dat verband de zeer intensieve betrekkingen tussen de heersers uit het Karpatenbekken en hun collega’s in de Noordse wereld.